#1. Sumatra i Borneo – to tam żyją orangutany

Orangutany pochodzą z południowo-wschodniej Azji, tam też żyją do dzisiaj – w lasach deszczowych Sumatry i Borneo. To jedyne azjatyckie człowiekowate… nie licząc samych ludzi, rzecz jasna, ale to odrębna historia. Wyróżnia się trzy współcześnie żyjące gatunki – orangutany borneańskie, orangutany sumatrzańskie oraz odkryte najpóźniej, w 2017 r., orangutany tapanuli (bądź tapanulijskie). Tych ostatnich, żyjących na wolności, jest zaledwie około 800.

#2. Orangutany niemal całe życie spędzają na drzewie

Człowiek – zwłaszcza za młodu – spędza na drzewach tyle czasu, na ile mu rodzice pozwolą… I doświadczenie pokazuje, że z każdym kolejnym pokoleniem tego czasu jest coraz mniej. Orangutany nie dały sobie wmówić, że ziemia jest jakkolwiek lepsza i w koronach drzew spędzają solidne 80-90% swojego życia. Jedzą, piją, odpoczywają i śpią na drzewach – przy czym to ostatnie ma niemałe znaczenie, ponieważ małpy te przesypiają zwykle ok. 12 godzin. Tyle, ile faktycznie trwa noc w regionie, w którym występują.

#3. Nie tak łatwo posłać małego orangutana w świat

Orangutany są zdecydowanie mniejsze od innych bliskich nam gatunków – występujących w Afryce szympansów. W przypadku samic, długość ciała zwykle nie przekracza 85 cm, w przypadku samców – metra. Samice orangutanów ważą do 45 kg, samce są zdecydowanie cięższe, osiągając nawet 85 kg. To niemało, jeśli wziąć pod uwagę „wzrost”. Na wolności orangutany dożywają zwykle 40-50 lat, te w niewoli przekraczają sześćdziesiątkę. Co ciekawe, samice orangutanów najdłużej ze wszystkich zwierząt – człowieka ponownie wykluczmy z tej kategorii – opiekują się swoim potomstwem. Aż przez osiem lat.

#4. Od zwisaniu na czterech kończynach do maszerowania na dwóch nogach

Orangutany doskonale przystosowały się do życia na drzewach. Ułatwiają im to silne kończyny – górne dłuższe niż dolne. Niektórzy złośliwi twierdzą, że orangutany mają większy rozstaw ramion niż Tom Cruise ma wzrostu, jednak dane nie są jednoznaczne. Według jednych źródeł rozstaw w przypadku orangutanów kończy się na ok. 180 cm, według innych – przekracza 220 cm. Tak czy inaczej silne kończyny i obręcz barkowa umożliwiają orangutanom tzw. brachiację. To specyficzny sposób poruszania się, polegający na… zwisaniu i kołysaniu się – i w takiej pozycji przemieszczaniu się na kolejne gałęzie. Prawdopodobnie właśnie brachiacja doprowadziła w toku ewolucji do praktykowanej przez nas dwunożności.

#5. Orangutany to w gruncie rzeczy frutarianie

Podstawę żywienia orangutanów stanowią owoce – nawet 400 czy 500 różnych rodzajów. Najchętniej jednak sięgają po figi, co do których większość ludzi nie ma zastrzeżeń, oraz duriany. Na temat tych ostatnich można by długo dyskutować – jednak najlepiej jak najdalej od przedmiotu dyskusji. Wróćmy jednak do orangutanów, które odznaczają się naprawdę dużą siłą. Oprócz owoców – poza wspomnianymi oraz mango czy liczi – żywią się również orzechami, liśćmi, korą. Od czasu do czasu także owadami oraz ptasimi jajami. Jak widać, uwielbienie dla dobrej jajecznicy jest ponad podziałami.

#6. Ile mamy w sobie z orangutanów… genetycznie

Przytoczone tutaj dane warto traktować orientacyjnie – różne badania prezentują nieco odmienne wyniki, przez co trudno w tym momencie jeszcze o jednoznaczną wartość. Niemniej jednak warto wiedzieć, że linie rozwojowe ludzi i orangutanów rozdzieliły się mniej więcej przed 13 milionami lat. Spośród wszystkich człowiekowatych, orangutany wydają się najmniej z nami spokrewnione – ale to wciąż oznacza 97% wspólnego DNA (ze wspomnianym już zastrzeżeniem co do „nieomylności” danych). Analogicznie najbliższe nam szympansy i bonobo współdzielą z nami jakieś 98.7% DNA.

#7. Orangutany są krytycznie zagrożone wyginięciem

Najrzadziej występującego z trzech gatunków orangutanów pozostało na wolności zaledwie ok. 800 osobników, ale wszystkie gatunki są krytycznie zagrożone wyginięciem. Wiąże się to przede wszystkim z niszczeniem ich środowiska naturalnego – przede wszystkim wylesianiem. Zarówno tym legalnym, jak i tym pozostającym poza jakąkolwiek kontrolą. Lasy deszczowe ustępują miejsca plantacjom palm, z których wytwarza się olej. „Ważniejsze” w regionie okazuje się też górnictwo czy turystyka. Zwierzęta zaś, w tym tak blisko przecież z nami spokrewnione małpy, nie mają nic do powiedzenia. Dosłownie i w przenośni.